Biologie en meer

Museum Jeugduniversiteit is een zondagse collegereeks in Leidse musea, voor enthousiaste en leergierige kinderen van acht tot dertien jaar. Deze week was de vierde lezing van Museum Boerhaave, waarna alle kinderen hun diploma hebben opgehaald. Want als je alle lezingen hebt gevolgd dan verdient dat natuurlijk een diploma! Het college werd gegeven door prof. dr. Michel Ferrari, een expert in de mechanismen achter hoofdpijn.  

Hoe ontstaat pijn?
Pijn is “als je ergens tegenaan stoot en de klap bij een zenuw komt waardoor de  zenuw gaat reageren”, zegt één van de kinderen. 

Uit je hersenen en ruggenmerg komen zenuwen die naar alle delen van je lichaam gaan. In de huid zitten ook zenuwen. Als je met een naald in je vinger prikt, dan komen er stofjes vrij. Deze stofjes prikkelen de zenuwen in je vinger. De prikkels gaan door het ruggenmerg via de hersenstam naar de hersenen. De hersenstam is een soort filter die probeert de pijnprikkels die niet belangrijk genoeg zijn tegen te houden. Als de pijnprikkels heftig genoeg zijn, komen ze er doorheen en voel je pijn in je vinger.

Hoe zit het dan met hoofdpijn?
Je hersenen zelf voelen geen pijn maar om de hersenen heen zit een vlies dat wel pijn kan hebben.  Daarom kun je bijvoorbeeld hoofdpijn krijgen van het eten van een koud ijsje. Dit komt doordat er zenuwen in je gehemelte zitten die geprikkeld worden door de kou van het ijsje. De zenuwen geven de pijnprikkels door naar het vlies om je hersenen waar je dan pijn voelt.  

Wat is migraine?
Migraine is een erge vorm van hoofdpijn. De pijn is zo heftig dat sommige mensen er helemaal misselijk van worden! 

Elke dag hebben 80.000 Nederlanders een migraineaanval. Kinderen hebben gelukkig minder vaak last van hoofdpijn maar worden helaas wel sneller misselijk van de pijn. Veelvuldig hoofdpijn kan je krijgen als je teveel pijnstillers slikt, teveel cola of koffie drinkt of omdat je vader en moeder ook vaak hoofdpijn hebben.

Waarom hebben sommige mensen vaak hoofdpijn en anderen nooit?
Hoofdpijn is eigenlijk een soort zee aan pijnprikkels. In Nederland hebben we goede dijken om de zee buiten het land te houden. Deze dijken hebben wij in ons lichaam ook in de vorm van de hersenstam. Als de dijk te laag of kapot is dan stroomt het zeewater Nederland binnen. Zo kunnen pijnprikkels ook de hersenen instromen als de hersenstam ze er niet goed uithoudt. 

De meeste mensen hebben een hoge en stevige dijk maar veel migrainepatiënten hebben een dijk die niet goed werkt. Het kan zijn dat de dijk kapot is gegaan maar het kan ook zijn dat de dijk bij de geboorte al niet hoog genoeg was.

Als mijn ouders vaak hoofdpijn hebben, krijg ik het dan ook?
Bij sommige mensen zitten er in het DNA afwijkingen die hoofdpijn kunnen veroorzaken. Je DNA krijg je van je ouders en zo kan het dat jij net als je ouders vaak hoofdpijn hebt. Hebben je ouders DNA waardoor er teveel pijnprikkels hun hoofd binnenkomen, dan is er een kans dat jij daar als hun kind ook last van hebt. 

Je lichaam zit vol met zenuwcellen en al die zenuwcellen kunnen pijnprikkels aan elkaar doorgeven door middel van elektrische schokjes. Je DNA kan ervoor zorgen dat deze pijnprikkels makkelijker door worden gegeven. Zo kan je DNA ervoor zorgen dat er veel meer pijnprikkels je hoofd binnenkomen dan goed voor je is.

Leukste vraag: “Mijn moeder is net een barometer, als het gaat onweren of sneeuwen dan krijgt ze hoofdpijn. Hoe kan dit?”
Vermoeidheid, hormoonveranderingen maar ook een ander weertype kunnen je bescherming tegen teveel pijnprikkels tijdelijk verminderen. Wetenschappers denken dat dit met veranderingen in luchtdruk te maken heeft. Veranderingen in de luchtdruk kunnen ervoor zorgen dat zenuwcellen veel te makkelijk pijnprikkels doorgeven en deze over de dijk heen je hersenen in komen. Dan heb je dus ineens hoofdpijn. Zo kan het dus zijn dat je als migrainepatiënt een levende barometer bent voor veranderingen in weersomstandigheden!

-Geschreven voor het Leidsch Dagblad over museum Boerhaave-

Verder vertellen of mijn blog volgen? Klik dan hier: